TVN - laboratorium wyborczej manipulacji

Prezydent Komorowski ogłosił 4 sierpnia br., że wybory do Sejmu i Senatu odbędą się 9 października i tego samego dnia serwisy informacyjne w TVN zmieniły się w współczesne laboratorium kłamstw i manipulacji, których jedynym celem było ośmieszenie prezesa PiS - J. Kaczyńskiego. Rzecz jasna dziennikarze TVN przygotowując materiały o działaczach PiS i ich wypowiedziach nie kłamali w sensie dosłownym, oni tylko tak preparowali obrazy i słowa, skracając zdania, kadrując odpowiednio obrazy itd. Innymi słowy zamiast rzeczywistości telewidz oglądał jej żałosną wyborczą imitacje.

Aby zrozumieć tytaniczną pracę dziennikarzy TVN na rzecz miłościwie nam panującego premiera, musze - najkrócej jak tylko to możliwe - scharakteryzować  współczesną elektroniczną cywilizacje. Życie polityczne  w warunkach elektronicznej cywilizacji - szczególnie w naszym kraju – polega przede wszystkim na manipulacji i kłamstwie.

Jakimi metodami manipulacji czyli kłamstwa dysponuje dzisiejsza władza medialno-polityczna?

Jak społeczeństwo może bronić się przed tymi miliardami wykoślawionych, wypaczonych słów i zalewających nas potopem ruchomych obrazów, których głównym celem jest uniemożliwienie nam zobaczenia rzeczywistości takiej jaka ona jest?

Przegląd technik manipulacji wypada zacząć od przypomnienia często ignorowanego faktu, że kino, które znamy, opiera się na okłamywaniu widza. Montaż - to kluczowa XX-wieczna technologia imitowania rzeczywistości. W filmie fabularnym montaż  był używany do manipulacji ideologicznej ale także do konstruowania znaczenia (lub wywołania odpowiedniego stanu psychicznego widza) z osobnych fragmentów rzeczywistości przed-filmowej. Teoretycy kina nazywają tą imitacje-manipulacje efektem Kuleszowa, radzieckiego reżysera, który w latach 20-tych XX wieku przeprowadził eksperyment montując ujęcie nieruchomej twarzy aktora z ujęciami talerza zupy, kobiety w trumnie i śmiejącego się dziecka co spowodowało, że publiczność przypisała neutralnej twarzy kolejno uczucia głodu, rozpaczy i czułości.

Efekt Kuleszowa udowodnił bezapelacyjnie, iż montaż odgrywa decydująca role w formowaniu znaczeń w filmie. Montaż to prawdziwa medialna maszyna do konstruowania wyrafinowanych kłamstw i deformowania rzeczywistości i umysłu widza. Po II wojnie światowej dokonała się stopniowa przemiana od filmowego do elektronicznego zapisywania i edycji obrazu. Ta przemiana przynosi ze sobą nową technikę – kluczowanie, która polega na łączeniu dwóch różnych źródeł obrazu np. tym drugim źródłem może być kamera pokazująca obraz na żywo co zwiększa niepomiernie możliwość imitowania rzeczywistości.

W telewizji od tej chwili zaczęto używać metody kluczowania w pojedynczym kadrze (montaż kadrowy). Możliwości manipulowania, kłamania i tworzenia nieistniejącej rzeczywistości wzrosły niepomiernie. Na tle płonącej wioski w Bośni nie ma nic co mogłoby wzruszyć i zszokować widza, więc w kadry obrazów „wkleja się”, dziewczynkę (ładną) z kotkiem w dłoniach, która płacząc ucieka przed wojennymi zbrodniarzami wołając „mamo, mamo”. Efekt: nienawidzimy Serbów.

Wraz z nastaniem ery komputerów wynaleziono technikę kompozytowania, która zwiększa jeszcze bardziej niż kluczowanie możliwość łączenia różnych obrazów w jednym ujęciu, to co jest jednak interesujące to to, że proces kompozytowania  -  w przypadku kilku obrazów – może odbywać się w czasie rzeczywistym. Technika ta jest wprowadzana w studiach telewizyjnych od początku lat 90-tych. Umożliwia ona manipulacje informacja i obrazami na niespotykaną skalę. Media już nie kłamią – one tworzą rzeczywistość i ingerują w historie.

Rewolucja islamska w Iranie w roku 1979, jej obraz i spontaniczność setek tysięcy manifestujących Irańczyków była kłamstwem, imitacją rzeczywistości ponieważ – przy odpowiednim ustawieniu kamery telewizyjnej kadrowaniu i montażu – udało się 100 tych samych wyjących z nienawiści kobiet i mężczyzn zaprezentować jako prawie że milionowy tłum popierający Chomeiniego.

Rewolucją w 100% medialną były wydarzenia w Rosji w 1991 roku, które zostały wywołane tam gdzie kadrowała i filmowała kamera CNN.

Jakich manipulacji dokonali dziennikarze TVN w relacji z wystąpienia J. Kaczyńskiego w Wałbrzychu?

Otóż prezes PiS mówił o gospodarce i o polityce – natomiast kamera wychwytywała tylko te momenty kiedy starsze kobiety wokół niego krzyczały głośno namiętnie „Boże kochamy Pana”, albo „Dzięki Bogu Pan jest”, „Panie prezesie najdroższy”. Kadrowane specjalnie obrazy i ich montaż były zaprzeczeniem tego co prezes PiS chciał przekazać – zamiast wylansowania problemów gospodarczych relacja TVN przedstawiła histerie – prawie religijną - starszych kobiet. Z czym się ma kojarzyć program gospodarczy PiS? Odpowiedź pozostawiam czytelnikom.

Piotr Piętak