Emotikony : język internautów czyli algebra+poezja

Dlaczego w okresie napóru awangardy z lat 1911-1929 wypracowano paradygmaty sztuki, która w tej chwili króluje w cyfrowych mediach ? Artyści z tamtego okresu – poeci, reżyserzy, malarze – traktowali sztukę jako jedną całość. Szukali związków między sztuka kina i sztuka słowa między obrazem i filmowa klatką, a właśnie takie poszukiwania są kamieniem węgielnym sztuki nowych mediów opartych o cyfrowe przetwarzanie.

T. Peiper – poeta i teoretyk t.z.w krakowskiej awangardy – wskazywał w 1924 r. (T. Peiper – Tędy Nowe usta -1924) na związek między filmem a malarstwem kubistycznym. Porównał on t.z.w „perspektywę okólną” Picassa ze zmianami ustawień i planów w zdjęciach filmowych. Dopiero w 1956 r. R. Jakoobson – wybitny amerykański językoznawca pochodzenia rosyjskiego - wskazał na zbieżną orientacje kubizmu w malarstwie i filmie.

Jednocześnie Peiper jako teoretyk awangardy poetyckiej sformułował postulat t.z.w „poematu rozkwitającego”, który jest dokładnym odpowiednikiem rozwijalnego menu używanego dzisiaj we wszystkich systemach operacyjnych (w nawiasie dodam, że Joyce zastosował technikę „poematu rozkwitającego” w jednym z rozdziałów „Ulisesa”).

Najwybitniejszy – obok Leśmiana – poeta międzywojenny, twórca t.z.w „drugiej awangardy” J. Czechowicz, swoje dwa pierwsze tomiki wierszy wydał w latach 20-tych na czerpanym papierze, których pokolorowane stronice zapisane były łamiącymi się wersami w poprzek, pionowo i poziomo tworząc cos w rodzaju „poetyckiego plakatu”, gdzie słowo było jednocześnie wyrazem i znakiem graficznym. Tego typu eksperymenty były odpowiednikiem dzisiejszego kompozytowania czyli łączenia wielu elementów z różnych sztuk, w celu stworzenia jednolitego obiektu.

Nic błędnijszego od szukania języka nowych mediów tylko i wyłącznie w filmie, fotografii, fotomontażu, jest on wręcz zanurzony w ostatniej awangardzie poetyckiej , która z zachwytem przyjęła nowa cywilizacje po I wojnie światowej zarówno w sferze technicznej jak i politycznej. Twórca futuryzmu Marinetti – piewca epoki elektryczności - był faszystą, Majakowski – którego poematy „Lenin” i „Dobrze” pisane techniką „schodkową” były graficzną kalka programu komputerowego – komunistą.

Koncepcje awangard poetyckich powstałe w wyniku radykalnej zmiany cywilizacyjnej i politycznej są źródłem niewyczerpanej inspiracji dla współczesnych artystów komputerowych dla których zmiana jest codziennością. Te koncepcje są nadal aktualne przy badaniu tworzącego się na naszych oczach języków Internetu.

Wyróżniamy trzy rodzaje języków elektronicznej cywilizacji : język czatów, język poczty elektronicznej, język stron WWW. Najbardziej ciekawy jest język czatów, pełen poetyckich zwrotów typu : z kad jestes???? – albo - nie qmam cie koles – albo ten uroczy dialog między dwoma chłopcami - masz dziewczyne?????? - NIE MAM A KCESH NIOM BYC??.

W tych dwóch zdaniach zawarta jest cała urocza tajemnica naszej cywilizacji w której wszystkie różnice między ludzmi powoli się zacierają, a głównie różnice między płciami. Kim jesteś kobietą czy mężczyzną ? Kobietą ale męską, albo raczej mężczyzną kobiecą – odpowiada ten ,który lubi sie kochać z osobnikiem tej samej płci (słowo homoseksualista jest już zabronione a za słowo na p… idzie się do więzienia). No i nie jesteśmy już niewolnikami ortografii. Inną cechą języka czatów jest gubienie końcówek utartych zwrotów zamiast część – cz, zamiast dziękuje – dz , zamiast gratulacje – gr , zamiast pozdrawiam- pzdr .

Co ciekawe ten typ skrótów wymyślił już dawno temu polski poeta M.Białoszewski,który kilkadziesiąt lat temu wcześniej wyśmiał w satyryczno-lingwistycznym wierszu marzenia amerykańskiej młodzieży o „nowym wspaniałym internetowym świecie”:

a ciąg ?
na smyczy
radarowa smocz
taka sucz sztuczna
nylonozawsze
nykoń
rola uprawiana przez funkcje
rży …yix
mrówka pszczoły
porozumiewawczarnia

Miron Białoszewski , poprzez właśnie ucinanie znanych wyrażeń n.p zamiast – a ciąg dalszy – poeta pisze : „a ciąg ?” , tworzy bełkotliwy język-skrótów – godny społeczeństwa pszczół czy mrówek -, którym zaczynamy coraz częściej porozumiewać się w Internecie. Jego wizja przyszłości przedstawiona w latach 50-tych XX wieku zaczyna się realizować w tej chwili.

Jednak najcharakterystyczniejszą cechą języka którym posługują się internauci jest mieszanie słów z symbolami, które pochodzą z kodów języków programowania, na naszych oczach powstaje nowy uniwersalny język dostosowany do epoki w której – wg słów amerykańskiego naukowca -: „rozwój, w sposób nieunikniony prowadzi do uświadomienia sobie, że te same teorie, które służą do wyjaśnienia działania urządzeń mechanicznych, sa także przydatne do zrozumienia zwierzęcia ludzkiego – i vice versa, jako, ze zrozumienie mózgu człowieka rzuca światło na naturę sztucznej inteligencji”.

Już niedługo aby cośkolwiek wiedzieć o sobie będziemy musieli o to pytać komputery. Jeżeli w Internecie korzystamy z czatów, poczty elektronicznej, grup dyskusyjnych czy nawet stron WWW to na pewno spotkamy się właśnie z specyficznym językiem Internautów, który . składa się on z różnych skrótów i emotikonów. Będąc w kawiarence internetowej zapewne spotkaliśmy się ze znaczkami takimi jak: :-), :-( - są to emotikony. W Internecie jest ich bardzo wiele i cały czas powstają nowe. Zapoznajmy się z kilkoma :

:-) uśmieszek "podstawowy"
:-( smutasek czyli odwrotność uśmieszka
":)" uśmieszek miniaturowy
":(" smutasek miniaturowy

Już w tym momencie można zauważyć, że język internautów a w zasadzie ich kod,naśladuje język komputera, który składa się – jak wiemy – tylko z dwóch znaków 0 i 1 czyli potwierdzenia i jego przeciwieństwa, tak samo postępują internauci ; jeżeli jednym z elementów „uśmiechu” jest nawias prawoskrętny ) to smutek oznaczamy nawiasem lewoskrętnym ( . Innymi słowy internauci zachowują się tak jakby wysyłając do siebie sygnały jednocześnie chcieli się porozumieć ze swoim komputerem i powiedzieć mu jakim w stanie psychicznym znajduje się jego użytkownik n.p

:'-( łezka mi się w oku zakręciła ze smutku
:'-) łezka mi się w oku zakręciła ze szczęścia

Uderzające jest także to , że emotikony internauci tworzą zgodnie z logiką tzw. wyrażen regularnych,będących podstawą wszystkich języków internetowych i nazywanych „algebrą informatyki”. Na przykład w wyrażeniach regularnych ogromna rolę odgrywają różnego rodzaju nawiasy ; { }, [ ], ( ) i tak nawias kwadratowy : [ ] pozwala dopasować dowolny znak ze zbioru zawartego między nawiaami, i tak [0-9] oznacza, że programista szuka tylko cyfr całkowitych.

Czy na podstawie emotikonów powstają już w instytutach badawczych nowe języki programowania ? Przypatrzmy się logice powstawania nowych emotikonów na kilku wybranych przykładach :

;-) uśmiech z mrugnięciem oka
:-> sarkazm
:-i palę…
[:)-<-<] leże w łóżku

Co uderza w tych przykładach to dążność do wyrażania bardziej skomplikowanych stanów uczuciowych przy pomocy znaków będących symbolami wyrażeń regularnych. Jesteśmy o krok od wynalezienia kodu (języka) , którym będą mówili zarówno ludzie jak i komputery.

Pierwowzór dzisiejszych tendencji wyrażających prymat maszyny nad człowiekiem, możemy odnaleźć w twórczości radzieckiego poety, inżyniera i wynalazcy Aleksieja Gastiewa, który w latach 20- tych XX wieku pisał o „technicyzacji słowa” i „uniwersalnej maszynizacji” życia ludzi. Poeta-inżynier stwierdzał, że to „maszyna steruje żywymi ludźmi”, a jego poezja zebrana została w tomiku wierszy pod wielce znaczącym tytułem „Pakiet zarządzeń”.

Wiersze tego pakietu są ponumerowane od 1 do 10, a liczby są zarazem ich tytułami. Zarządzenie 07 jest hymnem na część nowych - wtedy w latach 20 –tych XX wieku – mediów, telegrafu, telefonu i radia. Natomiast zarządzenie 02 jest jak informatyczny program, który składa się z krótkich poleceń : „Kończyć./Włączać./Tryb automatyczny./Zatrzymać”. Jest wielce prawdopodobne , że kod internautów będzie – świadomie lub nieświadomie – nawiązywał z jednej strony do matematyzacji wyrażeń i słów z drugiej zaś do najbardziej radykalnych eksperymentów awangardzistów poetyckich XX wieku. Na przecięciu matematyki i bełkotu poetyckiego rodzi się nowy rodzaj ludzkiej mowy.

Piotr Piętak